این سوال سابقه بسیار طولانی دارد:

آیا کاری که ما انجام می دهیم و علیه دستورات خداست به معنای محدود بودن قدرت خداست؟؟!

یا اینکه کارهای زشت ما هم باید به حساب خدا نوشته شود؟!

می خواستم  بپرسم مگه همه چی به خواست خدا نیست؟
این یعنی که اگه کسی ظلم کنه در حقیقت به خواست خدا بوده؟
[???? سی و یکم فروردین] - توسط تارا جینگوله  
*********
اگر  پدر شما به شما پول بده و شما اون رو در جای غلطی خرج کنید
چه کسی مقصر است؟؟!!

نقش خدا در افعال ما

پس دقت کنید که هر کاری ما انجام می دهیم در واقع فعل خداست چون ما این کار را با قدرتی که خدا به ما داده انجام می دهیم.

اما این گونه نیست که خودمان در انجام آن فعل نقشی نداشته باشیم!

در مثال زبالا وقتی پدری به فرزند خود پول می دهد و در ضمن به اندازه کافی او را نصیحت می کند و راه درست را به او توضیح می دهد

اینجا اگر فرزند معامله سودمندی انجام دهد باید متوجه باشد که مدیون پدر است و هر چه به دست آورده به دلیل لطف پدرش است

اما اگر با عمل اشتباه ضرر کرد در اینجا پدر مقصر نیست!

رابطه ما با خدا این گونه است
?- هر چه انجام می دهیم با قدرت الهی
?- خداوند به کار نیک ما سزاوار تر
?- ما در افعال زشت خود مستحق مذمت
 چون مانند این است که مجسمه ای زیبا و با شکوه ساخته شده و حال دو سطل رنگ به دست ما سپرده اند یکی سیاه و دیگری سفید

این رنگ همان اراده و اختیار ماست

حال ما هستیم که می توانیم تمام ساخته های قبلی را زشت سازیم یا قدم آخر در زیبایی آن را برداریم!

اگر کار خوب کردیم باید بدانیم که نود و نه در صد آن از جانب خدا بود پس او به کار نیک ما سزاوار تر

و اگر کار زشت کردیم باید بدانیم همه چیز خوب بود و سوء اختیار ما همه خوبی های سابق را از بین برد!!
رابطه طولی و عرضی

رابطه بین ما و خدا را طولی ببینید نه عرضی و در مقابل

مثال:
شما ماشینی دارید و این ماشین صندلی دارد

ایا این صندلی برای شماست یا برای ماشین؟؟!!

رابطه طولی یعنی اینکه دو نفر منتسب به مالکیت این صندلی می شوند و هیچ اشکالی هم ندارد

در حالی که اگر عرضی باشد ممکن نیست این ماشین هم برای شما و هم برای دوست شما باشد ( منظورر مالکیت شش دانگ است)

پس یک فعل دو صاحب دارد هم ما و هم خدا
مثالی برای اثر گذاری عوامل معنوی

مشهور است که روزی حضرت عیسی با عده ای از جایی عبور کردند که مجلس عروسی برپا بود

حضرت عیسی فرمودند امشب در اینجا عزا خواهد بود (به سبب مرگ داماد)

اما شب هنگام هیچ اتفاقی نیافتاد
اصحاب از حضرت عیسی پرسیدند که چرا خبر ایشان محقق نشده

حضرت عیسی به نزد داماد رفت و از او پرسید امروز چه کاری انجام داده؟

در بین کارهای داماد دادن صدقه به فقیری بود و حضرت عیسی فرمودند به همین دلیل مرگ شما سی سال عقب افتاد

بعد از داماد خواستند که از جای خود برخیزد

که در این هنگام اصحاب ماری را در جای مرد دیدند.

از این مساله با عنوان قضا و قدر سخن گفته می شود و بین قدر ها فرق گذاشته می شود.

خلاصه اینکه عوامل معنوی به گونه ای بر عوامل مادی اثر می گذارند اما اینکه ماهیت این اثر گذاری برای ما روشن باشد باید گفت:

وَ ما أُوتیتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلّا قَلیلًا   و به شما از دانش جز اندکى داده نشده است.»    سوره  اسراء  آیه  85

پس غیر از چیزهایی که ما می بینیم و علیت آن ها تا حدودی به دست ماست چیزهای بسیاری نیز هست که از دسترس ما خارج است.

جبر و اختیار

نقش اجتماع بر افعال ما چقدر است؟ 
بزرگترین دلیل اختیار درک وجدانی آن است . آیا شما برای نوشتن این مطلب مجبور بودید؟! همین که فکر می کنید تا در دوراهی ها انتخاب کنید پس اختیار دارید.

البته انتخاب شما یک فاکتور ندارد بلکه عوامل مختلف در آن اثر می گذارد وراثت محیط دو عامل مهم هستند.

فرض کنید دختری در رشته پزشکی قبول شده ولی خانواده او با ادامه تحصیلش مخالف هستند و مخارج او را نمی دهند.

حال این دختر می تواند با مشقات فراوان و کار نیمه وقت و ... رشته تحصیلی مورد علاقه خود را ادامه دهد؟؟!!

پس دیگران و محیط در اختیار ما اثر میگذارند اما هرگز آن را از بین نمی برند!
واقعیت این است که تمامی انسان ها در فطرت مشترکند و فطرت انسان لوح نانوشته نیست بلکه خوبی و بدی را تشخیص می دهد و گرایش به خوبی در آن نهاده شده است. به همین جهت همه کودکان راستگو هستند و از اختلاف و دعوا هراسان هستند و اگر چه در بدترین شرایط باشند اما بدی مانند قتل و مواد مخدر و... را درک می کنند. بنابراین اگر چه حفظ پاکی در محیط های فاسد سخت است ولی آلودگی نیز به اختیار است

عدالت خدا

اما درباره عدل خدا باید دانست خداوند از هر کس به مقدار توانایی و استعداد و شرایط محیط او بازخواست می کند. به همین جهت در روایت آمده خداوند هفتاد خطا را از جاهل می آمرزد ولی یک خطا را از عالم نمی آمرزد

استحقاق ثواب نیز براساس امکانات و استعداد و تلاش‏های اختیاری فرد به تناسب توانایی‏های او است. فرض کنید پدری به یک فرزندش پنج میلیون تومان و به فرزند دیگرش ده میلیون تومان می‏دهد تا با آن کار کنند. آخر سال فرزند اول سه میلیون تومان و فرزند دوم پنج میلیون تومان سود کرده‏اند. از دیدگاه پدر کدام یک با آن پول بهتر کار کرده و سود بیشتری برده است؟
   قطعا از دیدگاه پدر، فرزند اول سود بیشتری کرده و لایق تشویق بیشتری است. برای پدر، این ملاک ارزش نیست که فرزند دوم از ابتدا پول بیشتری داشته است، بلکه ملاک ارزش، این است که با پول خود چگونه کار کرده است. حساب و کتاب اخروی نیز چنین است و پاداش افراد، بر اساس فعالیت‏های اختیاری آنان داده می‏شوداجتماع چه مقدار بر فرد تأثیر می‏گذارد؟

جبر چیست؟

مکتب جبر اجتماعی، معتقد است فرد بر اثر زندگی اجتماعی، تماما تحت تأثیر و نفوذ عمیق و همه جانبه جامعه واقع می‏شود و در همه ابعاد و وجوه حیات خود، از آن متأثر و منفعل می‏گردد. شیوه‏های عمل، خلقیات، آرا و عقاید، ارزش‏ها، آرمان‏ها، علوم و معارف او همه از جامعه نشأت می‏گیرد.طبق این دیدگاه، شخصی که در یک جامعه مسیحی به دنیا می‏آید، ناگزیر مسیحی می‏شود و دیگری که در کشورمسلمان متولد می‏شود، به اجبار مسلمان می‏گردد.
   در نقد این دیدگاه، باید گفت هر چند تأثیر اجتماع بر فرد تا حدی غیرقابل انکار است؛ اما این تأثیر هرگز اختیار واراده انسان را از بین نمی‏برد. در بطلان دیدگاه یاد شده از سه زاویه می‏توان نگریست:
   یکم: تجربه شخصی؛ انسان به وجدان خود درک می‏کند که می‏تواند برخلاف آداب، رسوم، عقاید و ارزش‏هایحاکم بر جامعه خود حرکت کند. این درک وجدانی غیرقابل انکار است.
   دوم: تحلیل تاریخی؛ نگاهی به جامعه کنونی خودمان و روند پرتلاطم آن، نشان می‏دهد که این انسان‏ها هستند که مسیر جامعه را تعیین می‏کنند. انقلاب ارزشمند اسلامی، بهترین مثال این تأثیر است.
   تغییر مواضع و بینش‏هایی که در طول عمر برای انسان‏ها در یک جامعه رخ می‏دهد، شاهد دیگری بر استقلال واراده افراد نسبت به اجتماع است. آری، انسان‏ها در تأثیرگذاری بر جامعه و تأثیرپذیری از آن یکسان نیستند.
   سوم: فطرت مشترک؛ فطرت انسان در همه جوامع مشترک است. خداوند متعال، خوب و بد را به نفس انسان آموخت   و نفس و ما سواها فالهمها فجورها و تقواها      و قسم به جان آدمی و آن کسی که آن را آفرید و منظم ساخت. سپس فجور و تقوا را به او الهام کرد (شمس، آیه 7 و 8)وجدان چیزی است که تمام انسان ها دارند و با تفاوت مناطق زندگی تفاوتی نمی کند.

تنها ملاک نزد خدا

و همانطور که عرض کردم در پیشگاه خدا تنها یک چیز ملاک است:

تسلیم در برابر حق

هر کس در هر جا در زندگی خود خوب و بد را میفهمد اگر بدی را رها کرد نزد خدا آبرو خواهد داشت.

سوره شمس را مطالعه کنید:
به نام خدا که رحمتش بى‏اندازه است و مهربانى‏اش همیشگى (0)
سوگند به خورشید و گسترش روشنى‏اش (1)
و به ماه هنگامى که از پى آن برآید (2)
و به روزچون خورشید را به خوبى آشکار کند (3)
و به شب هنگامى که خورشید را فرو پوشد (4)
و به آسمان و آنکه آن را بنا کرد (5)
و به زمین و آنکه آن را گستراند (6)
و به نفس و آنکه آن را درست و نیکو نمود، (7)
پس بزه‏کارى و پرهیزکارى‏اش را به او الهام کرد. (8)
بى‏تردید کسى که نفس را [از آلودگى پاک کرد و] رشد داد، رستگار شد. (9)
و کسى که آن را [به آلودگى‏ها و امور بازدارنده از رشد] بیالود [از رحمت حق‏] نومید شد. (10)

بعد از چند قسم می فرماید همه خوب و بد را میفهمند و سعادت را عمل به فهم می گوید.